ଶୀମଦ୍ଭାଗବତ
ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧ
ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ଯାୟ
ଓଁ ନମୋ ଭଗବତେ ବାସୁଦେବାୟ ।
ବାଗୀଶା ଯସ୍ୟ ବଦନେ ଲକ୍ଷ୍ମୀର୍ଯସ୍ୟ ଚ ବକ୍ଷସି ।
ଯସ୍ୟାସ୍ତେ ହୃଦୟେ ସମ୍ବିତ୍ ତଂ ନ୍ସିଂହମହଂ ଭଜେ || ୧
ବିଶ୍ଵସର୍ଗବିସର୍ଗାଦିନବ ଲକ୍ଷଣଲକ୍ଷିତମ୍
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣାଖ୍ୟଂ ପରଂଧାମ ଜଗଦ୍ଧାମ ନମାମି ତତ୍ || ୨
ମାଧବୋ ମାଧବାବୀଶୌ ସର୍ବସିଵିବିଧାୟିନୌ ।
ବନ୍ଦେ ପରସ୍ପରାତ୍ନାନୌ ପରସ୍ପରନତିପ୍ରିୟୌ ।। ୩
ମୂକଂ କରୋତି ବାଚାଳଂ ପଘ୍ଗୁଂ ଲଙ୍ଘୟତେ ଗିରିମ୍ ।
ଯତ୍ କୃପା ତମହଂ ବନ୍ଦେ ପରମାନନ୍ଦମାଧବମ୍ || ୪
ଯଂ ବ୍ରହ୍ମାବରୁଣେନ୍ଦ୍ରରୁଦ୍ରମରୁତଃ ସ୍କୁନ୍ଵନ୍ତି ଦିବ୍ୟୈଃ ସ୍ତବୈ ।
ର୍ବେଦୈଃ ସାଙ୍ଗପଦକ୍ରମୋପନିଷଦୈ ଗାଁୟନ୍ତି ଯଂ ସାମଗାଃ ।
ଧ୍ପାନାବସ୍ଥିତତଦ୍୍ଗତେନ ମନସା ପଶ୍ୟନ୍ତି ଯଂ ଯୋଗିନୋ
ଯସ୍ୟାନ୍ତଂ ନ ବିଦୁଃ ସୁରାସୁରଗଣା ଦେବାୟ ତସ୍କହୈ ନମଃ || ୫
ନାରାୟଣଂ ନମସ୍କୃତ୍ୟ ନରଂ ଚୈବ ନରୋଜ୍ତମମ୍ ।
ଦେବୀଝଂ ସରସ୍ଵତୀଂ ବ୍ୟାସଂ ତତୋ ଜୟମୁଦୀରୟେତ୍ ।। ୬
ଜନ୍ମାଦ୍ୟସ୍ୟ ଯତୋଃନ୍ୟାଦିତରତଶଷ୍ଚାର୍ଥେଷ୍ଵଭିଜ୍ଞଃ ସ୍ଵରାଟ୍
ତେନେ ବ୍ରହ୍ମହ୍ୃଦା ଯ ଆଦିକବୟୋ ମୁହ୍ୟନ୍ତି ଯତ୍ ସୁରୟଃ ।
ତେଜୋ ବାରିମ୍ପଦାଂ ଯଥା ବିନିମୟୋ ଯତ୍ର ତ୍ରିସର୍ଗୋଃମୃଷା
ଧାମ୍ନା
ସ୍ଵେନ ସଦା ନିରସ୍ତକୁହକଂ ସତ୍ୟଂ
ପରଂ ଧୀମହି ।। ୭
ଧର୍ମଃ
ପ୍ରୋଜ୍ଝିତ କୈତବୋଃତ୍ର ପରମୋ
ନିର୍ମତ୍ସରାଣାଂ ସତାଂ
ବେଦୀୟଂ ବାସ୍ତବମତ୍ର ବସ୍ତୁ ଶିବଦଂ
ତାପତ୍ରୟୋନ୍କ୍ ଳନମ୍ ।
ଶ୍ରୀମଦ୍ଭାଗବତେ ମହାମୁନିକୃତେ
କିମ୍ବା ପରୈରୀଶ୍ଵରଃ
ସଦ୍ୟୋ ହୃଦ୍ୟବରୁଧ୍ୟତେଏତ୍ର କୃତିଭିଃ
ଶୁଶରୁଷୁଭିସ୍ତତ୍କ୍ଷଣାତ୍ ।। ୮
ନିଗମକଳ୍ପତରୋଗଳିତଂ ଫଳଂ
ଶୁକମୁଖାଦମ୍ପୃତ ଦ୍ରବସଂଯୁତମ୍ ।
ପିବତ ଭାଗବତଂ ରସମାଳୟଂ
ମୁହୁରହୋ ରସିକା ଭୁବି ଭାବୁକାଃ । | ୯
ଶ୍ରୀ ଗଣେଶାୟ ନମଃ
ନମଇଁ ନୃସିଂହ ଚରଣ । ଅନାଦି ପରମକାରଣ || ୧
ଯା ବିନୁ ଆଦି ମଧ୍ଯ ଅନ୍ତ । ବିଚାରେ ନ ଘଟେ ଜଗତ । । ୨
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଅର୍ଥ ଯେ ଜାଣଇ । ସ୍ଵତେଜେ ନିତ୍ଯ ପ୍ରକାଶଇ । । ୩
ଆନନ୍ଦମନେ ବେଦସାର । ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡେ ଯେ କଲା ବିସ୍ତାର । । ୪
ଯାର ସ୍ଵରୂପ ହୃଦେ ଚିନ୍ତି । ବେଦପୁରୁଷେ ନ ଜାଣନ୍ତି । । ୫
ମୃୂଜିକା ବିକାର ଯେମନ୍ତ । ଜଳରେ ହୁଅଇ କଳ୍ପିତ ।। ୬
ଜଳେ ଉପଳ ବୁଝି କରି । ମୂଗତୃଷ୍ଣାରେ ଯେହ୍ନେ ବାରି । । ୭
ରୂପ ଅରୂପ ସ୍ତ୍ିତି ତିନି । ଯାର ଗୋଚରେ ଅନୁମାନି । । ୮
ସ୍ଵଭାବେ ନୋହେ ସେ ଏମନ୍ତ । ଏ ସାଂଖ୍ୟଯୋଗୀଙ୍କର ମତ । | ୯
ଆତ୍ନପ୍ରକାଶେ ସଦା ଥାଇ । ନିରସ୍ତ କୁହୁକ ବୋଲାଇ । । ୧୦
ସତୀପରମାନନ୍ଦ ହରି । ଯାହାର ଭାବେ ଭବୁ ତରି । । ୧୧
ଏମନ୍ତେ ସତ୍ୟ ରୂପ ଯାର । ତା ପାଦେ ମୋର ନମସ୍କାର । । ୧୨
ତାର ଚରଣେ ନିତ୍ୟେ ଧ୍ଯାନ । କରି ତରନ୍ତି ସର୍ବଜନ || ୧୩
ସେ କୃଷ୍ଣପାଦ ହୃଦେ ଧରି ।
ପ୍ରବନ୍ଧେ ଗୀତନାଦ କରି । । ୧୪
ଅଶେଷ ଜଗତର ହିତେ । ବର୍ଣ୍ଣର ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥେ ।। ୧୫
ନିର୍ମଳ ମୁନିଙ୍କର ମତେ । ହରି-ଚରିତ ଭାଗବତେ ।। ୧୬
କହିବି ଅଛି ଯେତେ ଗୁଣ । ସୁଜନେ ସାବଧାନେ ଶୁଣ ।। ୧୭
ନାହିଁ ତାହାଙ୍କ ଅହଙ୍କାର । ସହିଷ୍ଣୁ ଭୂତେ ଦୟାପର ।। ୧୮
କପଟ ଧର୍ମ ଯାର ନାହିଁ । ସ୍ବଭାବେ ସନ୍ଗ୍ ସେ ବୋଲାଇ । । ୧୯
ସେ ସାଧୁଜନଙ୍କର ଧର୍ମ । ମାୟାବର୍ଜିତ ଶୁଦ୍ଧକର୍ମ || ୨୦
ତାଙ୍କ ବିଚାରେ ଧର୍ମ ଯେତେ । ଶୁଣ କହିବା ଦୃଢ଼ଟିତ୍ତେ ।। ୨୧
ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅଲକ୍ଷ୍ୟ ଯେତେ ପ୍ରାଣୀ । ବୋଧ ବିଚାରେ ପରିମାଣି ।। ୨୨
ସେ ଧର୍ମ ଯହିଁ ଅନ୍ମାନି । ଏଣେ ସଂସାରେ ଯେତେ ଜ୍ଞାନୀ ।। ୨୩
ସେ ବସ୍ତୁ ଅଛି ଯହି ପୂରି । ଯାହା ଚିନ୍ତନ୍ତି ବ୍ରହ୍ବଚାରୀ ।। ୨୪
ଶ୍ରିବଣ ମାତ୍ରେ ମୋକ୍ଷ ପାଇ । ତାପତ୍ରିତୟ କ୍ଷୟ ଯାଇ || ୨୫
ହୃଦୟେ ବସଇ ତକ୍ଷଣ । ଅନାଦି ପ୍ରଭୁ ନାରାୟଣ ।। ୨୬
ଏଣୁ ଅଧ୍ବକ ଅନ୍ୟ ଗ୍ରନ୍ଛେ । କି ପ୍ରୟୋଜନ ଏ ଜଗତେ ।। ୨୭
ଏଣୁ ଏ ଭାଗବତ ଯେହି । ଶ୍ରବଣମାତ୍ରେ ଭକ୍ତି ହୋଇ ।। ୨୮
ଏ ଭାଗବତର ମହିମା । କେ ଚିନ୍ତିପାରେ ଗୁଣସୀମା ।। ୨୯
ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ରଫଳ ଏହି । ଶ୍ରୀଭାଗବତ ନାମ ଯେହି । । ୩୦
ସକଳ ବେଦ ହୋଇ ବୃକ୍ଷେ । ଫଳ ଫଳିଲେ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷେ ।। ୩୧
କେତେହେଁ ଦିନେ ପାଚି ତଳେ । ବୃକ୍ଷୁ ପଡ଼ିଲେ ବାୟୁବଳେ । । ୩୨
ଶୁକ ଧାଇଁଲେ ତାହା ଦେଖୁ । ପକ୍ଷୀଙ୍କ ସଙ୍ଗତ ଉପେକ୍ଷି ।। ୩୩
ତୋଷେ ଅଧର କ୍ଷତ କଲା । ଭିତରେ ସୁରଙ୍ଗ ଦିଶିଲା ।। ୩୪
ତହୁଁ ଗଳିଲା ରସସାର । କି ଅବା ଦେବା ପଟାନ୍ତର ।। ୩୫
ଅମୃତ ନିନ୍ଦେ ସ୍ଵାଦୁ ପଣେ । ସୁଜନେ ପିବ ଅନୁକ୍ଷଣେ ।। ୩୬
ଆନନ୍ଦେ କର ସୁଧାପାନ । ଯେଣେ ପାଇବ ଦିବ୍ୟଜ୍ଞାନ ।। ୩୭
ଏ ଚାରିବେଦଙ୍କର ମୂଳ । ନିଗମବୃଷର ଏ ଫଳ ।। ୩୮
ପିବ ଜୀବନ ଅନ୍ତଯାଏ । ଯେବେ ବଞ୍ଚୁବ ମାୟାମୋହେ । | ୩୯
ଏବେ ହୋ ଶୁଣ ସାଧୁଜନେ । ହରିଚରିତ ଶୁଦ୍ଧମନେ || ୪୦
ସର୍ବଦେବଙ୍କ ରମ୍ୟସ୍ମାନ । ନାମ ଯେ ନୈମିଷଅରଣ୍ୟ ।। ୪୧
କଳିର
ଆଗମନ ଦେଖ । ମୁନିଏ
ସ୍ଥାନ ଉପଲକ୍ଷି || ୪୨
ଶୌନକ ଆଦି ମୁନିଗଣେ । ମିଳିଲେ ନୈମିଷଅରଣ୍ୟେ ।। ୪୩
କଳି-କଳୁଷ ଭୟ କରି । ମୁନିଏ ଏକାନ୍ତେ ବିଚାରି ।। ୪୪
ସଂକଳ୍ପ କରି ଏତ ତୁଲେ । ସହସ୍ର- ଯଜ୍ଞ ଆରମ୍ଭିଲେ || ୪୫
ଜାଣନ୍ତି ଶୁଭପ୍ରଦ ବାଞ୍ଚା । ସ୍ଵର୍ଗାଦିଲୋକେ କଲେ ଇଚ୍ଛା । । ୪୬
ସକଳେ ମିଳି ପ୍ରାତଃକାଳେ । କର୍ମ ସମ୍ପାଦିଲେ ଅନଳେ । । ୪୭
ସୂତମୁନିଙ୍କି ପୂଜା କରି । ବସିଲେ ସକଳେ ଆବୋରି । । ୪୮
ସକଳମୁନି ଶୁଦ୍ଧମନେ । ପୁନ୍ଥିଲେ ଅମୂତଂବଚନେ । । ୪୯
ରଷିଗଣ ଉବାଚ
ହେ ସୂତ ଶୁଣ ସାବଧାନେ । ତୁମ୍ଭ ମହିମା ଅନୁମାନେ । । ୫୦
ସର୍ବ-ପୁରାଣ ଇତିହାସ । ଶୁଣିଲୁ ତୁମ୍ଭର ସକାଶ || ୫୧
ସଂସାରେ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ର ଯତେ । ସର୍ବ ଗୋଚର ତୁମ୍ଭମତେ । । ୫୨
ବେଦବିଦଙ୍କ ମଧ୍ଷେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଯେ ବ୍ୟାସମୁନି ତପୋନିଷ୍ଠ ।। ୫୩
ତାହାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ ଅଟ ତୁମ୍ଭେ । ଏ କଥା ଭଲେ ଜାଣୁ ଆମ୍ଭେ । । ୫୪
ପୂର୍ବେ ଯେ ଥଲେ ବ୍ରହ୍ମମୁନି । ତାଙ୍କ ବଚନ ତୁମ୍ଭେ ଶୁଣି ।। ୫୫
ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ର ତୁମ୍ଭ ତହିଁ । ବେଦପୁରାଣେ ଯେତେ କହି । । ୫୬
ବ୍ୟାସଙ୍କ ଅନୁଗ୍ରହ ଘେନି । ସକଳ ଶାସ୍ତ୍ରେ ତୁମ୍ଭେ ଜ୍ଞାନୀ । । ୫୭
ଦଇବେ ଅଛି ଏହି ମତ । ଯେ ଶିଷ୍ୟ ଗୁରୁରେ ଭକତ । । ୫୮
ଶିଷ୍ୟ ଭକ୍ତିରେ ଦୟା ବହେ । ସକଳ ଗୁଢ଼ତତ୍ତ୍ଵ କହେ || ୫୯
ଏଣୁ ବ୍ୟାସଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଯେତେ । ପ୍ରକାଶ ଆମ୍ଭର ଅଗ୍ରତେ । । ୬୦
ନିଶ୍ଚେ ଏକାନ୍ତ ଶ୍ରେୟ ଯେତେ । ଏ ଜୀବ ତରିବ ଯେମନ୍ତେ । । ୬୧
ଯେଣେ ତୁଟଇ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା । କହ ଆମ୍ଭଙ୍କୁ ଯେବେ ଦୟା । । ୬୨
ଏ କଳିଯୁଗେ ଯେତେ ପ୍ରାଣୀ । ଅଳ୍ପ ଆଯୁଷ ପରିମାଣି || ୬୩
ସ୍ଵଭାବେ ମନ୍ଦମତି ହୋନ୍ତି । ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ଉପଦ୍ରବ ଚିନ୍ତି || ୬୪
ଯୁଗ ବେଭାରେ ପରିମାଣି । ସକଳ ଧର୍ମ ତୁମ୍ଭେ ଜାଣି ।। ୬୫
ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ଶୁଭ ଆମ୍ଭମତେ । ସାର ଉଦ୍ଧାରି ଦୃଢ଼ଟିର୍ତେ । । ୬୬
କହ ସଂସାରେ ପ୍ରାଣୀଙ୍କର । ଯେମନ୍ତେ
ମାୟାରୁ ନିସ୍ତାର ।। ୬୭
ଯେଣେ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ହରି । ଏ ଜୀବ ଆତ୍ାକୁ ଉଦ୍ଧାରି ।। ୬୮
କର ଏ ମାୟାରୁ ନିସ୍ତାର । ଏ ଜୀବମାନଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର ।। ୬୯
ତୁମ୍ଭ ପ୍ରସନ୍ନେ ଯୋଗବଳେ । ପ୍ରକାଶ କର ମହୀତଳେ ।। ୭୦
କି ପ୍ରୟୋଜନ ଜଗନ୍ନାଥ । ଦେବକୀ ଉଦରେ ସମ୍ଭୂତ ।। ୭୧
ସେ ହେତୁ କହ ଶୁଦ୍ଧଚିତ୍ତେ । ଆମ୍ଭେ ପଚାରୁ ଜନହିତେ । । ୭୨
ସଂସାରେ ଯାର ଅବତାର । ପ୍ରାଣୀ-ମଙ୍ଗଳଂବୃଦ୍ଧିକର ।। ୭୩
ଜଗତ ପାର ସେ ଚରିତ । ତୁମ୍ଭେ ତା ବର୍ଣ୍ଣନେ ସମର୍ଥ ।। ୭ ୪
ଘୋର-ସଂସାରେ ପ୍ରାଣୀ ପଡ଼ି । ଆଡ୍ନା-ନିସ୍ତାର-ଂପଥ ହୁଡ଼ି ।। ୭୫
ଯାହାର ନାମ ଉଚ୍ଚାରିଲେ । ସଙ୍କଟୁ ତରିଯାନ୍ତିଭତିଲେ ।। ୭୬
ଯେ ଭୟ ଜୀବ ତେଜ ହରେ । ସେ ହରି ନାମ ଶୁଣି ଡରେ ।। ୭୭
ଯାର ଚରଣେ ଆଶ୍ରେ କରି । ପବିତ୍ର ହୋନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ।। ୭୮
ଶୁଦ୍ଧ କରନ୍ତି ସର୍ବଜନେ । ଗଙ୍ଗା ଯେସନେ ସ୍ନାନପାନେ । । ୭୯
ଯାହାର ଯଶ ପୁଣ୍ୟଶ୍ଳୋକେ । ସୁଖେ ଗୁଣନ୍ତି ଜ୍ଞାନୀଲୋକେ ।। ୮୦
କଳିକଳୁଷ ନ ଲାଗଇ । କେବା ନ ତରେ ଏହା ଗାଇ । । ୮୧
ଯା ଯଶ ଗାଇ ମୁନିଗଣେ । ସୁଖେ ତରନ୍ତି ଭଉବବଣେ ।। ୮୨
ଯେ ହରି ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଭିତରେ । ଲୀଳା ସରାଗେ ଅବତରେ ।। ୮୩
ବିଶ୍ଵ-ଉପରି-ସ୍ଥିତି- ନାଶ । କି ରୂପେ କର ତା ପ୍ରକାଶ ।। ୮୪
ମତସ୍ଥ୍ୟାଦି ଅବତାରମାନ । ଧରିଣ ପ୍ରଭୁ ଭଗବାନ ।। ୮୫
ଆତ୍ଲାର ଯୋଗମାୟା ବଳେ । ବିହରେ ଅବନୀ-ମଣ୍ଡଳେ ।। ୮୬
ସେ ହରି ସ୍ଵଚ୍ଛ ଶୁଭ କଥା । କହ ହେ ସୁତ ଧର୍ମଜ୍ଞାତା ।। ୮୭
ତାର ମହିମା ଶୁଣି ନିତ୍ୟେ । ତୋଷ ନଲଭୁ ଆମ୍ଭଚିତ୍ତେ ।। ୮୮
ଜିହ୍ଵା ଯେସନ ସୁଧାରସ । ପିବନ୍ତେ ନୁହଇ ସନ୍ତୋଷ ।। ୮୯
ଅନନ୍ତ ସଙ୍ଗେ ଥାଇ ହରି । ଜଗତେ ଯେତେ କର୍ମ କରି ।। ୯୦
କପଟେ ନରରୂପ ଧରି । ଅତିମାନୁଷ କର୍ମ କରି || ୯୧
କଳି ଆଗମ ଆମ୍ଭେ ଦେଖ । ସକଳ ସମ୍ପଦ ଉପେକ୍ଷି || ୯୨
ଏ ପୁଣ୍ୟକ୍ଷେତ୍ରେ ଶୁଭକ୍ଷଣେ । କୃଷ୍ଣର କଥା ଅନୁକ୍ଷଣେ ।। ୯୩
କରି ତରିବୁ ବିଷ୍ଣୁ ମାୟା । ଭୋ ମୁନି ତୁମ୍ଭେ କର ଦୟା । । ୯୪
ଆମ୍ଭର
ପୂର୍ବ ପୁଣ୍ୟଫଳେ । ସଙ୍ଗ
ହୋଇଲୁ ତୁମ୍ଭ ମେଳେ ।।
୯୫
ଏ ଭୟଙ୍କର କଳିକାଳେ । ଆମ୍ଭେ ଯେ ଅଛୁ ଭବଜଳେ । । ୯୬
ଏ ଜଳୁ ତୁମ୍ଭେକର ପାର । ବୋଇଡେ ଯେଡ୍ନକେ କର୍ଣ୍ଣଧାର । । ୯୭
ଯେ ହରି ବ୍ରହ୍ଲାଣ୍ଡ- ବସ୍ସଳ । ସର୍ବଦେବଙ୍କ ଆଦିମୁଳ । । ୯୮
ଧର୍ମ-କବଚ ଯାର ଅଙ୍ଗେ । ସୁଖେ ବିହରେ ନାନାରଙ୍ଗେ । । ୯୯
କଳି ଆଗମେ ଭଗବାନ । ଗମିଲେ ଆପଣା ଭୁବନ । । ୧୦୦
ଯେ ଧର୍ମ ସଂସାର ରଖୂବ । ସେ କାହିଁ ଶରଣ ପଶିବ । । ୧୦୧
ଏ କଥା କହ ମୁନିବର । ଆମ୍ଭ ସଂଶୟ ଯାଉ ଦୂର । । ୧୦୨
ଏମନ୍ତେ ନଇମିଷ ବନେ । ସର୍ବମୁନିଙ୍କ ସନ୍ନିଧାନେ ।। ୧୦୩
ଶୌନକ ଆଦି ମୁନିଗଣେ । ଯେ ପ୍ରଶ୍ନ କଲେ ଜଣେ ଜଣେ ।। ୧୦୪
ନିର୍ମଳ ବିଷ୍ଣୁର ଚରିତ । କୃଷ୍ଣ” ବିଷୟ ଭାଗବତ || ୧୦୫
ସୁଜନଜନଙ୍କର ହିତେ । କହଇ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥେ । । ୧୦୬
ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ
ନୈମିଷୀୟୋପାଖ୍ୟାନେ ପ୍ରଥମୋଧ୍ୟଃ । ।
ଦ୍ବିତୀୟ ଅଧ୍ଯାୟ
ସୂତ ଉବାଚ
ମୁନିଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନ କର୍ଣ୍ରେ ଶୁଣି । ହରଷମନେ ମନେ ଗୁଣି || ୧
ଗୁରୁଙ୍କୁ ମନେ ମନେ ଧ୍ୟାୟି । ପରମ-ପ୍ରୀତି-ବାକ୍ୟେ ଗାଇ ॥। ୨
ଜୀବର ହିତେ କୃତକୃତ୍ୟ । ହସି କହନ୍ତି ମୁନି ସୂତ ॥ ୩
ଯେ ଶୁକ ଏକାନ୍ତ ଗମନ । କରିଣ ଦେହ କଲେ ଶୂନ୍ୟ ॥ ୪
ପୁତ୍ରର ସ୍ନେହ ମନେ ଧରି । ବ୍ୟାସ ଡାକନ୍ତି ଉଚ୍ଚକରି || ୫
ପିତାର ସ୍ନେହ ରକ୍ଷା ଅର୍ଥେ । ଉତ୍ତର ଦେଲେ ବୃକ୍ଷପଥେ ॥ ୬
ତାହାଙ୍କୁ ମୋର ନମସ୍କାର । ଯେ ହୃଦ ସର୍ବପ୍ରାଣୀଙ୍କର ॥୭
ଜୀବର ପରିତ୍ରାଣ ଅର୍ଥେ । କରୁଣା ବହି ଯେହୁ ଚିତ୍ତେ ॥ ୮
ଅଖୂଳ-ବେଦର ଯେ ସାର | ଯେ ଅନୁଭବ ଆପଣାର || ୯
କହିଲେ ପୁରାଣର ସାର । ତାହାଙ୍କ୍ ମୋର ନମସ୍କାର ॥୧୦
ବାଣୀ ନର ଯେ ନାରାୟଣ । ଯେ ଗ୍ରନ୍ଥ ସଂସାରଂତାରଣ ॥୧୧
ଉଦିତ କଲେ ଏ ସଂସାରେ । ନମଇଁ ତାହାଙ୍କ ପୟରେ |॥|୧୨
ଏମନ୍ତେ ନମସ୍କାର କରି । କହନ୍ତି ମନେ ମୋଦଭରି ॥୧୩
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନ । ସାଧୁ ଏ ତୁମ୍ଭର ବଚନ ॥୧୪
ପରମ-ମଙ୍ଗଳ ଏ ବାଣୀ । ଜୀବ ନିସ୍ତରେ ଯାହା ଶୁଣି ॥୧୫
ପରମଧର୍ମ ଏ ଜଗତେ .. । କୃଷ୍ଣ ଭକତି ଯେଉଁ ମତେ ॥୧୬
ଫଳର ଆଶା ଯହି ନାହି । ବିଘ୍ନ ପଶିବ ଅବା କାହି ॥୧୭
ଯେ ଭକ୍ତବଳେ ଏ ସଂସାର । ନୁହଇ ପୁଣ ଏ ଜୀବର ॥୧୮
ଭକତି କଲେ ଜ୍ଞାନ ହୋଏ । ଜୀବ ନ ପଡ଼େ ମାୟାମୋହେ ॥୧୯
କୃଷ୍ଣଚରିତ ଶୁଣି ଯେବେ । ଭକ୍ତି ନ ଜନ୍ମେ ମୂଢ଼ୁଭାବେ ॥୨୦
କେବଳ ଶ୍ରମ ତାହାଙ୍କର । କାହୁଁ ତରିବେ ତମଘୋର ||୨୧
ଅର୍ଥସଞ୍ଚୁତ ଯେତେ ନର । କେବଳ ଦୁଃଖ ତାହାଙ୍କର ॥୨୨
ଅର୍ଥେ ନ ପାଇ ଧର୍ମ ମୋକ୍ଷ । ସେ କାମ ଲୋଭଟି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ॥୨୩
ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଅର୍ଥେ ପ୍ରିୟ ଯେତେ । ଲୋଭେ ଭ୍ରମର କାମ ଅର୍ଥେ ॥୨୪
ଯାବତ ଜୀବନ ଧରଇ । କାମ ଲୋଭରେ ସୁଖ କାହ ॥୨୫
ଜୀବର ତତ୍ତ୍ଵ ଜାଣିବାରେ । କେ ଜ୍ଞାନୀ ଅଛି ଏ ସଂସାରେ ॥୨୬
ତତ୍ଵ୍
ବିଚାରି ଜ୍ଞାନୀ ଯେତେ । ଜ୍ଞାନ
କହନ୍ତି ଏ ଜଗତେ ॥୨୭
କେହୁ କହନ୍ତି ବ୍ରହ୍ମତତ୍ତ୍ଵ । କେ ଅବା ବୋଲେ ପରମାର୍ଥ ॥ ୨୮
କେହୁ ବୋଲଡ୍ତି ଭଗବାନ । ନିର୍ମଳରସ ଗୋପ୍ଯଂଜ୍ଞାନ ॥। ୨୯
ସେବୋଲେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଯେ କରନ୍ତି । ଜ୍ଞାନବୈରାଗ୍ୟ ଆଚରନ୍ତି || ୩୦
କରନ୍ତି ବିଷ୍ଯଣୁରେ ଭକତି । ଆତ୍ନାରେ ଆତ୍ଲାକୁ ଦେଖନ୍ତି ।।୩୧
ହରି ଚରଣେ ଭକ୍ତିଜାତ । ଅଜ୍ଞାନେ ନ ଜାଣେ ଜଗତ ।॥।୩୨
ଏଣୁ ଏ ଅଖ୍ରଳ ଜଗତେ । ଅଛନ୍ତି ବର୍ଣ୍ଣାଶ୍ରମୀ ଯେତେ ॥୩୩
ସ୍ଵଭାବ ଧର୍ମ ଆଚରଣେ । ଭକ୍ତି ଉପୁଜେ ନାରାୟଣେ ॥।୩୪
ତେଣୁ ସନ୍ତୋଷ କୃଷ୍ଣ ହୋଇ । ପ୍ରାଣୀଙ୍କି ଚଉବର୍ଗ ଦେଇ ।।୩୫
ଏ ଘେନି ହୋଇ ଏକମନ । ଭାବେ ତୋଷିବ ଭଗବାନ ॥ ୩୬
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଜନ୍ମ କର୍ମ ଯେତେ । ନିତ୍ୟେ ଶୁଣିବ କର୍ଣ୍ଣେ ।।୩୭
ନିର୍ମଳ କରି ଦୃଢ଼ମନ । ନିରତେ କରିବ କୀର୍ଭନ ॥ ୩୮
ଧ୍ୟାନେ ଚିନ୍ତିବ କୃଷ୍ଣରୂପେ । ପୂଜା କରିବ ସୃକ୍ଷ୍ମକଳ୍ପେ || ୩୯
ଏ ଭାବେ ଭକ୍ତିଯୋଗ ବଢ଼େ । କର୍ମ-ବନ୍ଧନ-ଚ୍ରନ୍ଧି ଛିଡ଼େ || ୪୦
ଏଣୁ ଜଗତେ ଜ୍ଞାନୀ ଯେତେ । କୃଷ୍ଣ ନ ଭଜିବେ କେମନ୍ତେ ॥ ୪୧
କୃଷ୍ଣକଥାରେ ରତି ଯାର । ସେ ପ୍ରାଣୀ ଭବ ମକ୍ଷେ ସାର ॥।୪୨
ହରିଚରଣେ ଯାର ଶ୍ରଦ୍ଧା । ତାକୁ ନ ଲାଗେ ଭବବାଧା ॥୪୩
ସେପୁଣ୍ୟେ ସାଧୁସଙ୍ଗ ମିଳେ । ପୁଣ୍ୟତୀର୍ଥକୁ ଆଶ୍ରେ କଲେ ॥ ୪୪
ଭକତ ସଙ୍ଗେ ଯେବେ ମିଶେ । ତେବେ ସେ ହରିରସେ ରସେ ॥ ୪୫
କୃଷ୍ଣର କଥା ଯେ ଶୁଣନ୍ତି । ବଦନେ ମହିମା ଗୁଣନ୍ତି ॥ ୪୬
ତାହାଙ୍କ ହୃଦେ ହରି ବସେ । ସକଳ କଳ୍ଳଷ ବିନାଶେ ॥ ୪୭
ସେ ପୁଣ୍ୟ-ଶ୍ରବଣ- କୀର୍ତ୍ନ । ବେଦେ କହନ୍ତି ମୁନିଜନ ॥ ୪୮
ସାଧୁଜନଙ୍କ ମିତ୍ର ହରି । ଏଣୁ ଭକତକୁ ଆବୋରି ॥ ୪୯
ହେଳେ ତାରଇ ଭବସିନ୍ଧୁ । ଯେଣୁ ଭକତଜନ ବନ୍ଧୁ || ୫୦
ଭକତଜନ ସେବା ଫଳେ । ଦହନ ହୋନ୍ତି ଅମଙ୍ଗଳେ ॥।୫୧
ତେଣୁ ସେ ଗୋବିନ୍ଦ ବିଷୟେ । ଭକ୍ତି ଉପୁଜେ ନରଦେହେ ॥।୫୨
ସ୍ଵଭାବେ ରଜ ତମ ଦୁଇ । କାମାଦି ଯେତେ ରିପୁ ଥାଇ ।॥୫୩
ଚିତ୍ତୁ ବାହାର ହୋଇଯାନ୍ତି । ସାଜ୍ଢ୍ରିଗୁଣ ଆବୋରନ୍ତି || ୫୪
ଏହି ପ୍ରକାରେ ଯେବେ ମନ ।
ହୋଇବ ନିର୍ମଳ ପ୍ରସନ୍ନ || ୫୫
ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ-ଦ୍ବିତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ ୧୧
ତେବେ ସେ ଭକ୍ତିଯୋଗ ବଳେ । କୃଷ୍ଣଭକତ ସଙ୍ଗମେଳେ ॥ ୫.୬
ନିର୍ମଳ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରକାଶଇ । ଜନ୍ମ ମରଣ ଆଉ କାହି ।॥ ୫୭
ଅଶେଷ-କର୍ମ-ଗଣ୍ଡି-ଛନ୍ଦ । ଏଣେ ଛିଡ଼ଇ ସର୍ବଦ୍ନ୍ଦ୍ ॥ ୫୮
ସର୍ବ ସଂଶୟ ତୁଲେ କର୍ମ । ତୁଟଇ ବିଶ୍ଵମାୟାଭ୍ରୂମ ॥ ୫୯
ଆତ୍ନାରେ ଆତ୍ନାକୁ ଦେଖନ୍ତି । ଜନ୍ମ ମରଣେ ନାହିଁ ଭ୍ରାନ୍ତି ॥ ୬୦
ଏଣୁ ପଣ୍ଡିତଜନ ଯେତେ । ଆନନ୍ଦେ ଭକ୍ତିଯୋଗମତେ ॥।୬୧
ହରି ବିଷୟ ଦୃଢ଼ଚିତ୍ତେ । ନିତ୍ୟେ ଭଜନ୍ତି ଆତ୍ନା ହିତେ ॥ ୬୨
ବିଷ୍ଣୁର ମାୟାରୁ ସମ୍ଭୂତ । ଆଦି ପ୍ରକୃତି ଜନମାତ ॥ ୬୩
ଯେ ସଦ୍ତ୍ବ-ରଜ-ତମ ଗୁଣ । ସୃଷ୍ଟି ପାଳନ ସଂହାରଣ ।॥ ୬୪
ଅନାଦି-ପରମ-ପୁରୁଷ । ଏ ତିନିଗୁଣେ ସେ ପ୍ରକାଶ ।।୬୫
ସୂଷ୍ଟି ଉଦୟେ ବ୍ରହ୍ମା ହୋଇ । ପାଳନେ ବିଷ୍ଣୁ ସେ ବୋଲାଇ ॥ ୬୬
ସଂହାର କାଳେ ରୁଦ୍ର ରୂପେ । ସୁଖେ ବିହରେ ମୋହକଳ୍ପେ ॥ ୬୭
ସେ ଶୁଦ୍ଧସତ୍ତ୍ଵ ବିଷ୍ଣୁଦେହେ । ଜନ୍ତୁଙ୍କ ଶ୍ରେୟ ଗୁଣ ବହେ ॥ ୬୮
କାଷ୍ଠ ସଂଯୋଗେ ଧୂମ ଜାତ । ଧୁମରୁ ଅନଳ ସମ୍ପୂତ || ୬୯
ତୃତୀୟ ଅଙ୍ଗାର ପ୍ରମାଣ । ତାମସ ରଜ ସକତ୍ତ୍ ଗୁଣ ||୭୦
ଏ ଭାବେ ବ୍ରହ୍ମ ପରିମାଣି । ଭବସାଗର ତରେ ପ୍ରାଣୀ ॥ ୭୧
ନିର୍ମଳଚେତା ମୁନି ଯେତେ । ବିଚାର କରି ଆଡ୍ଲାହିତେ |॥|୭୨
ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ସତ୍ତ୍ବଗୁଣେ ଜାଣି । ଭଜିଲେ ମୋକ୍ଷ ପରିମାଣି ॥ ୭୩
ତାମସ ରଜଗୁଣେ ଯେତେ । ଯେ ଭୂତପତି ଏ ଜଗତେ ॥୭୪
ସ୍ଵଭାବେ ଘୋର ଭୟଙ୍କର । ଏଣୁ ନ ଭଜେ ସାଧୁନର ॥ ୭୫
ଅହିଂସା ଶାନ୍ତିଗୁଣେ ଥାନ୍ତି । ହରି ଚରିତ ଚିଭେ ଚିନ୍ତି ॥୭୬
ଧନ ସମ୍ପଦେ ଯାର ଇଚ୍ଛା । ସେ କରେ ଭୂତପ୍ରେତ ଦୀକ୍ଷା ॥ ୭୭
ସଂସାରେ ଦେବଯଜ୍ଞ ଯେତେ । ଯୋଗସାଧନ କ୍ରିୟାମେତେ । ୭୮
ପରମଜ୍ଞାନ ତପ ଆଦି । କଠୋର ଯେତେ ଧର୍ମ ସାଧ୍ୟ ॥ ୭୯
ଏ ସର୍ବଗତି ନାରାୟଣ । ଏବେ ହୋ ମୁନିଗଣେ ଶୁଣ ॥ ୮୦
ଏ ସର୍ବବିଧ୍ଵ୍ ଧର୍ମ ଯେତେ । କରିବ ବିଷ୍ଣୁପ୍ରୀତି ଅର୍ଥେ ॥ ୮୧
ଏ ତିନିଗୁଣେ ନାରାୟଣ । ସୃଷ୍ଟି ପାଳନ ସଂହାରଣ ॥ ୮୨
ଏମନ୍ତେ
ବିଶ୍ଵରୂପ ଧରେ । ମାୟାସଂସାରେ
ସେ ବିହରେ ॥୮୩
ସ୍ଵଭାବେ ନିର୍ଗୁଣ ମୁରାରି । ଖେଳଇ ତ୍ରିଗୁଣ ଆବୋରି ।।୮୪
ସକଳ ଜୀବ ମଧ୍ଷେ ଥାଇ । ଅଜ୍ଞାନେ ଜୀବ ନ ଜାଣଇ ॥୮୫
ଅଶେଷ ମହିମା ଯେ ଧରେ । ବିବା ଉପମା ଦେବା ତାରେ ॥୮୬
ସେ ହରି-ଚରଣ-ପଙ୍କଜ । ସୁଜନଜନ ନିତ୍ୟେ ଭଜ ॥ ୮୭
କହଇ ଦାସ ଜଗନ୍ନାଥ । ଗୀତ-ପ୍ରବନ୍ଧେ ଭାଗବତ ।୮୮
ଇତି ଶ୍ରୀମଦ୍ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟାଂ
ପ୍ରଥମସ୍କନ୍ଧେ
ନୈମିଷୀୟୋପାଖ୍ୟାନେ ଦ୍ବିତୀୟୋଃଧ୍ୟାୟଃ ।
ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ
ସୂତ ଉବାଚ
ସୂତ କହନ୍ତି ଶୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ତେ । ହରଷେ ମୁନିଙ୍କ ଅଗ୍ରତେ || ୧
ଶୁଣ ସକଳ ମୁନିଜନେ । ହରିଚରିତ ସାବଧାନେ || ୨
ସୃଷ୍ଟିର କାଳେ ସେ ମୁରାରି | ମହାପୁରୁଷ ରୂପ ଧରି ॥ ୩
ମହତ ଆଦି ଅଙ୍ଗେ ମିଶି । ବିରାଟ ରୂପେ ବ୍ରହ୍ମରାଶି ॥| ୪
କଳା ବହଇ ଷଡ଼ଦଶ । ଅନାଦି-ପରମ-ପୁରୁଷ || ୫
ବୁଦ୍ଧି ଚେତନା ଅହଙ୍କାର । ମନ ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ସମୀର || ୬
ଅନଳ ଜଳ ବସୁମତୀ । ବୁଛି ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଯାହା ଚିନ୍ତି ॥ ୭
ଜୀବ ପରମ ଏ ଷୋଡ଼ଶ । ଏ ଆଦି ସୃଷ୍ଟି ଉପଦେଶ ॥ ୮
ସେ ସୃଷ୍ଟି ସର୍ଗ ଇଚ୍ଛା କରି । ଜଳେ ଯୋଗନିଦ୍ରା ବିସ୍ତାରି ॥| ୯
ତା ନାଭିକମଳୁ କମଳ । ପ୍ରକାଶି ଆଚ୍ଛାଦିଲା ଜଳ || ୧୦
ବ୍ରହ୍ମା ହୋଇଲା ତହୁଁ. ଜାତ । ଯେ ପ୍ରଜାପତିଙ୍କର ନାଥ || ୧୧
ତାର ଶରୀରୁ ସୃଷ୍ଟ ଲୋକ । ବିସ୍ତାର ହୋଇଲା ଅନେକ ॥|୧୨
ସେ ଶୁଦ୍ଧ ସତ୍ତ୍ଵ ବିଷ୍ଣୁ ରୂପ । ଯାହା ଭିଆଣ ମାୟାକନ୍ନ ॥ ୧୩
ଜ୍ଞାନଚକ୍ଷୁର
ଦ୍ଵାରେ ଭରି । ଯେ
ରୂପ ଦେଖେ ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ॥
୧୪
ପ୍ରଥମ ସ୍କନ୍ଧ- ତୃତୀୟ ଅଧ୍ୟାୟ ୧
ସହସ୍ରପାଦ ଉରୁ ଭୁଜ । ଶିର ବଦନ ନାସା ତେଜ ॥।୧୫
ସହସ୍ର ଲୋଚନ ଶ୍ରବଣ । ବସନ କୁଣ୍ଡଳ ଭୂଷଣ || ୧୬
ମଣି କଙ୍କଣ ଝଟକନ୍ତି । ଦିଶଇ ଅତି ରୂପକାନ୍ତି ॥ ୧୭
ଏ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ପେ ମାୟାଧର । କରଇ ଯେତେ ଅବତାର ॥ ୧୮
ତାହାଙ୍କ ମୁଳବୀଜ ଏହି । ଜଗତେ ବ୍ରହ୍ମା ସେ ବୋଲାଇ ॥| ୧୯
ଯାହାର ଅଂଶାଅଂଶ ବଳେ । ଗଗନ ପ୍ୂଥ୍ଵବୀ ପାତାଳେ ॥ ୨୦
ଦେବ ମନୁଷ୍ୟ ପଶୁ ଆଦି । ନିଗମ ଗୋଚରେ ସମ୍ପାଦି ।॥।୨୧
ପ୍ରଥମେ କୁମାର ରୁପେ ସେ । ସୃଷ୍ଟି ଉଦୟ ଉପଦେଶେ ||୨୨
ଦୁସ୍ତର ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯ୍ୟବ୍ରତେ । ତପ ସାଧ୍ଵଲା ଦୃଢ଼ଟିତ୍ତେ ||୨୩
ଦ୍ବିତୀୟେ ସୃଷ୍ଟିର ଆଗମେ । ସାଧ୍ଵଲା ଯଜ୍ଞେଶ୍ବର ନାମେ ॥ ୨୪
ପୂର୍ବ ପ୍ରଳୟକାଳ ବେଳେ । ମହୀ ଯେ ଥିଲା ରସାତଳେ ॥ ୨୫
ତାର ଉଦ୍ଧାରେ ନରହରି । ତକ୍ଷଣେ କୋଳରୂପ ଧରି | ୨୬
ଉଦ୍ଧରି ଜଳେ ବସାଇଲା । ବରାହକଳ୍ପ ବୋଲାଇଲା ॥ ୨୭
ତୂୃତୀୟେ ର ଷିସର୍ଗେ ହରି । ନାରଦ ମୁନି ରୂପଧରି ॥ ୨୮
କୃଷ୍ଣଭକତ ଜନହିତ । ନିଷ୍କାମ ଶାସ୍ତ କଲେ ଉକ୍ତ ॥ ୨୯
ଚତୁର୍ଥେ ଜନ୍ମ ଧର୍ମକଳା । ଦେବ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟେ କର୍ମ କଲା ॥ ୩୦
ସେ ରୂପ ନର ନାରାୟଣ । ସୂଜିଲେ ଧର୍ମ ଆଚରଣ || ୩୧
ତପ ସାଧ୍ଲେ ଦୃଢ଼ଚିତ୍ତେ । ସୃଷ୍ଟିକଳ୍ପନା ଅଭିମତେ ||୩୨
ପଞ୍ଚମେ ସିଦ୍ଧ ଅବତାରେ । ଜନ୍ମିଲେ କର୍ଦ୍ଦମର ଘରେ ॥ ୩୩
ନାମେ ସେ କପିଳ ବୋଲାଇ । ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଜ୍ଞାନ କହି ॥ ୩୪
ଷଷ୍ଠେ ସେ ଅତ୍ରିପୁତ୍ର ହୋଇ । ଅନସୂୟାଙ୍କ ମାତା ପାଇ |।।୩୫
ପ୍ରହ୍ଲାଦ ଆଦି ଦୈତ୍ୟଗଣେ । ଜ୍ଞାନ କହିଲେ ଜଣେ ଜଣେ ॥ ୩୬
ସପ୍ତମସର୍ଗେ ନରହରି | ଆକୂତି ଗଭେ ଅବତରି ।॥ ୩୭
ଅନେକ ଜ7୍ଞାନଶାସ୍ତ୍ର କଲେ । ସ୍ବାୟମ୍ବୁ ମନ୍ଵନ୍ତ୍ର ପାଳିଲେ । ୩୮
ଅଷ୍ଟମେ ନାଭିଗ୍ଧହେ ଜାତ । ରଷଭ ମେରୁଦେବୀ ସୁତ ॥ ୩୯
ଅତି କଠୋର ତପ କଲେ ॥। ୍ଞାନୀଙ୍କି ପଥ ଦେଖାଇଲେ ॥ ୪୦
ନବମେ ପ୍ରୁଥୁ ରୂପ ଧରି । ବଳେ ଦୁହିଁଲେ ବସୁନ୍ଧରୀ ॥ ୪୧
କ୍ଷୀରେ ଧରଣୀ କଲେ ସମ । ନାମ ବହିଲେ ଉଶତ୍ତମ || ୪୨
Nice
ReplyDelete